Czarnobylskie Batyskafy

[Agrael]

Pierwszym batyskafem był belgijski FNRS-2 zbudowany w 1948 roku z inicjatywy szwajcarskiego badacza Auguste Piccarda. Drugim tego typu statkiem podwodnym, skonstruowanym w 1952 roku także przez Piccarda, był Trieste, którego kabina obserwacyjna została wykonana ze stali z domieszką niklu, chromu i molibdenu. Dla zapewnienia całkowitej szczelności, nitowanie i spawanie zastąpiono sklejaniem. Rolę balastów spełniały zbiorniki ołowianego śrutu i benzyny.

Dzięki tym udoskonaleniom Trieste osiągnął 23 stycznia 1960 roku o godzinie 1.06 w nocy rekordową głębokość 10 919 metrów, dotykając dna w najgłębszym punkcie na Ziemi – Głębi Challengera w Rowie Mariańskim. Zanurzenie trwało 4 godziny i 48 minut, a na dnie oceanu załoga (Jacques Piccard i Donald Walsh) przebywała około pół godziny. W planach mieli dokładną obserwację dna, ale nie zobaczyli prawie nic. Dno było muliste i miękkie, gdy batyskaf osiadł, wzbiły się tumany piachu i pyłu, które opadły dopiero po 20 minutach. Wynurzanie zajęło prawie 5 godzin.

Likwidatorzy skutków czarnobylskiej awarii musieli zmierzyć się ze skrajnie wysokimi dawkami promieniowania. Decyzje zapadające na miejscu, szczególnie w pierwszych tygodniach, wymagały niestandardowych rozwiązań. Do rozpoznania dozymetrycznego zniszczonego reaktora nr 4 w Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej wykorzystano inżynieryjne maszyny IMR-2 czy nawet „nuklearną taksówkę” – pojazd Ładoga. Nie wszędzie jednak można było dotrzeć, dobrze zabezpieczonymi przed radiacją, środkami naziemnymi. Praktycznie niechronione przed promieniowaniem śmigłowce podczas wykonywania zawisu nad 4 blokiem też nie mogły wykonać pełnego zwiadu radiacyjnego.

Specjaliści z zamkniętego miasta Krasnojarsk-26 (obecnie Żeleznogorsk – Железногорск) zaprojektowali i skonstruowali, już w czerwcu 1986 roku, na miejscu w Czarnobylu – prowizoryczną, specjalną kapsułę nazwaną przez nich batyskafem.

Korpus czarnobylskiego batyskafu został wykonany z przekładanych na przemian płyt ze stali i ołowiu, a okno obserwacyjne (iluminator) miało szybę z grubego szkła ołowiowego, by maksymalnie osłabić moc dawki promieniowania. W górnej części widoczne są mocowania umożliwiające podnoszenie konstrukcji przez żurawie dźwigowe. Taka konstrukcja ochronna była początkowo wykorzystywana do zwiadu radiacyjnego oraz oceny zniszczeń w trudno dostępnych miejscach. W czasie prac przy budowie Sarkofagu nad zniszczonym czwartym blokiem batyskaf służył do transportu i ochrony przed promieniowaniem osób nadzorujących, wykonywane głównie zdalnie, prace montażowo-budowlane.

W trakcie budowy sarkofagu nad zniszczonym czwartym blokiem Czarnobylskiej Elektrowni Jądrowej wykorzystano kolejne wersje batyskafów, ważące od kilkunastu do kilkudziesięciu ton.

Na oryginalnej fotografii z tamtego okresu widać dwa batyskafy. Pierwszy o masie 20 ton i klapach wejściowych ważących 350 kg, drugi o masie 22 ton przy masie klap wejściowych 340 kg. Oba o wymiarach wewnętrznych: 1,5 na 2 metry. W górnej części widoczne są również mocowania lin, przy pomocy których podnoszono te egzemplarze nad niebezpieczny obszar. Wysoka hermetyczność skutecznie osłabiała dawki promieniowania. Poza batyskafem poziom radiacji wynosił ok. 150 R/h (1,5 Sv/h), a w tym samym czasie wewnątrz ok. 0,2 R/h (2 mSv/h). Batyskafy były wyposażone w dozymetry oraz łączność radiową.

Przy pomocy batyskafów likwidatorzy próbowali chronić się przed nadmiernym promieniowaniem. Głównie ze względu na sposób, w jaki te konstrukcje były używane, osoby w nich przenoszone („latające”) były żartobliwie nazywane „kosmonautami”. Co ciekawe, humor nie opuszczał ludzi nawet w tak awaryjnych i ekstremalnych sytuacjach.

 

Źródło: https://licznikgeigera.pl/pomysl-rodem-z-glebin-morskich-czyli-czarnobylskie-batyskafy/